Ductus Botalli / arteriosus

De rol van de ductus arteriosus

ls je zwanger bent van een kindje, werkt de bloedsomloop in de baarmoeder anders dan wanneer je kindje geboren is. De longen werken nog niet in de baarmoeder, maar direct na de geboorte wel. De longen zijn namelijk nog niet ontplooid en vormen een dichte massa. Er heerst een hoge druk in de longen, waardoor er (bijna) geen bloed door de longen van je ongeboren kindje stroomt. Bloed stroomt namelijk naar de plekken met de minste weerstand. Toch moet je kindje ook zuurstof en voedingsstoffen op kunnen nemen en afvalstoffen kwijt te kunnen raken.

De bloedsomloop in de baarmoeder gaat dus op een andere manier. Er is namelijk een verbinding tussen de rechter- en de linkerboezem. Dit is een opening, waardoor het bloed van de rechterboezem naar de linkerboezem kan stromen. De opening wordt ook wel het foramen ovale genoemd. Niet al het bloed gaat via de rechterboezem naar de linkerboezem. Een deel van het bloed gaat naar de longslagaders. Echter werken de longen in de baarmoeder nog niet. Hier heeft het lichaam een oplossing voor bedacht. Er is namelijk een verbinding tussen de aorta en de longslagader, zodat het bloed vanuit de longslagaders naar de aorta toe kan. Deze verbinding wordt ook wel de Ductus Botalli of ductus arteriosus genoemd. De termen worden vaak door elkaar heen gebruikt.

Daarnaast is placenta of de moederkoek heel belangrijk voor een kindje in de baarmoeder. De navelstreng verbindt de moeder met het ongeboren kindje. In de navelstreng lopen 2 navelstrengaders en 1 navelstrengslagader. Zuurstof vanuit de moeder gaat via de navelstreng naar het kindje. Ook voedingsstoffen kunnen op deze manier doorgegeven worden naar het kindje. Het zuurstof dat aan de rode bloedcellen zit van de moeder, wordt door het kindje overgenomen. De rode bloedcellen van het kindje kunnen het zuurstof nog beter binden, waardoor zuurstof afkomstig van de moeder aan de rode bloedcellen van het kindje gegeven worden. Het bloed dat zuurstof gekregen heeft, wordt naar de rechterboezem van het kindje vervoerd. Via het foramen ovale wordt het zuurstofrijke bloed afgegeven naar de linkerkant van het hart en daarmee ook naar de aorta. Vanuit de aorta wordt het bloed naar het lichaam gepompt. Het zuurstofarme bloed van je kindje wordt via de placenta weer afgegeven aan het bloed van de moeder.

Na de geboorte moet je kindje zelfstandig gaan ademen. De longen kunnen daardoor uitzetten/ ontplooien, waardoor het een lucht houdende ruimte vormt. De weerstand in de longen daalt, waardoor het hart het bloed nu wel naar de longen kan pompen. Het foramen ovale en de Ductus Botalli zijn dan niet meer nodig.

Normaal gesproken sluit de verbinding tussen de longslagader en de aorta al binnen enkele uren tot 3 dagen na de geboorte. Als de verbinding niet verdwijnt, wordt het ook wel een open ductus Botalli of een patent ductus arteriosus (PDA) genoemd. Het zuurstofrijke bloed kan dan gedeeltelijk terugstromen naar de longslagaders en daarmee ook de longen. Het is dan niet meer nodig, maar zorgt wel voor een extra belasting van het hart en de longen, doordat er meer bloed naar de longen en de linkerkant van het hart gaat.

Oorzaken open ductus Botalli

Er is een hormoon (prostaglandine) dat ervoor zorgt dat de verbinding in stand blijft. Na de geboorte neemt de productie van het hormoon af, waardoor de verbinding sluit. Bij sommige baby’s die bijvoorbeeld te vroeg zijn geboren wordt, is er een hoge(re) hormoonproductie, waardoor de opening in stand blijft. Soms komt het ook voor bij kindjes die niet te vroeg geboren zijn. Dan is het niet duidelijk wat ervoor zorgt dat de ductus Botalli open blijft.

Risicofactoren voor het openblijven van de ductus Botalli

• Te vroeg geboren kindjes
• Bij meisjes komt het vaker voor dan bij jongens
• Als de moeder tijdens de zwangerschap de rodehond had
• Bij bepaalde syndromen door foutjes in het DNA

Symptomen open ductus Botalli

• Hoger risico op luchtweginfecties
• Een snelle hartslag
• Een snelle ademhaling
• Niet goed eten
• Transpireren tijdens het voeden
• Kortademigheidsklachten
• Vermoeidheidsklachten
• Verhoogde bloeddruk
• Achterblijven qua groei
• Blauwverkleuring van de huid en dan met name van de onderste ledematen.
• Een enkele keer kan het zorgen voor een infectie van het hart of tot trombose (bloedpropjes).

Diagnose ductus Botalli

• Echo van het hart
• Een hartfilmpje (ECG)
• Een hart-longfoto
• Het horen van een hartruis. Dit komt doordat er sprake is van een links- rechts shunt.
• Bloedonderzoek
• Hartkatheterisatie om de drukken te meten in de longen. Bij een grote verbinding, zal er een te hoge bloeddruk ontstaan in de longen (pulmonale hypertensie). Dit is niet altijd nodig.

Behandeling open ductus Botalli 

Vaak wordt bekeken op gewacht kan worden om te kijken of de ductus alsnog spontaan sluit. Soms kan dit zelfs na 6 maanden alsnog sluiten. Zo niet, dan zijn er 3 verschillende behandelingen mogelijk:

• Medicatie om de prostaglandine productie te remmen. Prostaglandine zorgt ervoor dat de verbinding open blijft, dus als er medicatie gegeven wordt om de productie ervan te verlagen, zal de verbinding wellicht dicht kunnen gaan. Dit kan alleen bij jonge kindjes. Medicijnen die hiervoor onder andere gebruikt kunnen worden zijn ibuprofen of indomethacine.
• Hartkatheterisatie om de verbinding te sluiten. Dit kan alleen bij kindjes die meer dan 5-8 kg wegen en waarvan de verbinding niet breder is dan 8 mm. Er wordt dan narcose gegeven, zodat je kindje stil ligt en het niet bewust meemaakt. Vaak wordt er een slagader in de lies aangeprikt, zodat een slangetje via de lies naar de rechterharthelft en vervolgens naar de longslagader opgevoerd kan worden. Tijdens de ingreep kan men nog drukken meten in het hart en de longen en contrastvloeistof geven om het hart en de bloedsomloop beter in kaart te brengen. Daarna kan er via een slangetje (katheter) een parapluutje geplaatst worden, zodat de verbinding tussen de longslagader en de aorta afgesloten wordt. Het parapluutje zit in het begin opgevouwen om het slangetje, zodat het op de juiste plaats kan ontplooien. Na de plaatsing van het parapluutje kan er met contrastvloeistof gekeken worden de verbinding volledig gesloten is. Als dat niet het geval is, wordt het parapluutje weer verwijderd en wordt het nogmaals geprobeerd. Meestal duurt de ingreep ongeveer 2 uur.
• Operatie. Dit wordt zelden gedaan en vindt pas plaats als de longen teveel bloed krijgen én de aandoening kan leiden tot een vergroot hart. Daarnaast kan een operatie ook nodig zijn om het risico op het krijgen van een infectie van het hart te verlagen.

Gevolgen van een open ductus Botalli

Als de behandeling succesvol is geweest, kan je kind in principe alles wat een normaal kind ook kan.