Q&A besluit concentratie hartcentra
Versie 10 januari 2022
Waarom is er een besluit genomen voor het concentreren van zorg?
Zoals in het rapport van de specialisten (kindercardiologen, congenitaal cardiologen en thorax-chirurgen) is beschreven is het noodzakelijk om de zorg (in dit geval de openhartoperaties en interventies) te concentreren. Niet alleen de hartcentra maar ook organisaties zoals de inspectie (IGJ) en de wetenschappelijke verenigingen vinden concentratie noodzakelijk. Er zijn te weinig chirurgen en interventiecardiologen en de aantallen operaties en interventies (volume) zijn per centrum te laag om de huidige kwaliteit van zorg in de toekomst te kunnen behouden. In het rapport van de specialisten wordt een concentratie van 4 naar 3 of 2 locaties beschreven. Op basis van het advies van de inspectie heeft de minister besloten dat een twee centrum scenario meer voordelen biedt. Dit besluit is niet gebaseerd op de kosten, maar omdat hiermee alle type operaties voldoende vaak worden uitgevoerd om optimale kwaliteit te leveren. Lees hier het advies van de inspectie en hier het rapport van de specialisten.
Wat heeft de minister precies besloten?
De minister heeft de keus gemaakt om de interventies bij kinderen en de hoog complexe interventies voor volwassenen onder te brengen in twee hartcentra. Alle controles, onderzoeken en bijvoorbeeld spoedzorg vinden plaats bij het hartcentrum bij jou in de buurt. In de kamerbrief lees je op welke criteria de minister zijn keuze gebaseerd heeft.
Welke partijen zijn betrokken geweest bij het besluit?
De minister heeft in de afgelopen periode gesprekken gevoerd met veel partijen die betrokken zijn bij deze zorg. Er is onder andere gesproken met patiëntvertegenwoordigers (Stichting Hartekind, Patiëntenvereniging Aangeboren Hartafwijkingen, Hartstichting en Harteraad), wetenschappelijke verenigingen van specialisten en zorgprofessionals, de bestuurlijk vertegenwoordigers van de hartcentra en zorgverzekeraars. Ook heeft de minister de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (inspectie) om advies gevraagd en hebben de betrokken patiënten- en onderzoeksorganisaties in kaart gebracht wat de wensen en behoeften zijn van patiënten en hun naasten als het gaat om de zorgverlening in de praktijk.
Wanneer is de concentratie afgerond?
De transitie die volgt op het besluit van de minister zal zeer zorgvuldig en in goede samenwerking maar ook met enige tempo met alle betrokken partijen moeten worden vormgegeven. Een relatief kort tijdsbestek is ook nodig om te voorkomen dat in centra waar deze zorg wordt afgebouwd, de kwaliteit onder druk komt te staan. Daarom zal een en ander zoals het er nu uit ziet binnen twee jaar moeten worden gerealiseerd. Om deze redenen zal de transitie begeleid moeten worden door een onafhankelijke procesbegeleider, die beschikt over voldoende gezag, kennis heeft van het zorgveld en kan rekenen op draagvlak in het veld.
Waarom heeft de minister een keuze gemaakt over de toekomstige organisatie van de zorg en niet de ziekenhuizen (UMC’s) zelf?
Aan de betrokken ziekenhuizen (UMC’s) is gevraagd om met een gezamenlijk voorstel te komen. Het is deze ziekenhuizen niet gelukt om gezamenlijk tot overeenstemming te komen bij dit ingewikkelde besluit. Artsen en de inspectie hebben daarom de minister gevraagd om dit besluit voor hen te nemen, zodat er gezamenlijk gebouwd kan worden aan de toekomst van de zorg. Uit alle reacties van de afgelopen weken is duidelijk dat dit enorm veel impact heeft.
Wat betekent het voor de operaties en interventies voor kinderen?
De operaties en katheterinterventies zullen volgens het nieuwe besluit van de minister plaatsvinden in de twee aangewezen hartcentra, namelijk het ErasmusMC en het UMC Utrecht. De poli controles, diagnostiek en 24-uurs spoedzorg blijven bij de huidige ziekenhuizen, zodat de basis kindercardiologische zorg dicht bij de patiënt georganiseerd blijft.
Wat betekent het voor de operaties en interventies voor volwassenen?
De operaties en hoog complexe interventies zullen volgens het nieuwe besluit van de minister plaatsvinden in de twee aangewezen hartcentra, namelijk het ErasmusMC en het UMC Utrecht. De poli controles, diagnostiek en 24-uurs spoedzorg blijven bij de huidige ziekenhuizen, zodat de basis congenitale cardiologische zorg dicht bij de patiënt georganiseerd blijft. De centra die nu bij patiënten met een laag of matig complexe hartafwijking interventies uitvoeren, blijven dit in de toekomst doen.
Waarom is er voor deze twee ziekenhuizen gekozen?
In het besluit van de minister staat dat er verschillende argumenten zijn afgewogen om tot deze centra te komen. De minister beschrijft dat criteria als bijvoorbeeld inrichting van de zorg volgens het principe van levensloop zorg, behandelcapaciteit en bijvoorbeeld robuustheid een rol spelen. In de brief wordt dit niet nader toegelicht per centrum. De kwaliteit in alle ziekenhuizen is goed zo omschrijft de minister, dat heeft dan ook geen rol gespeeld bij het besluit. Kijk voor alle criteria vooral in de kamerbrief die aan de kamer is gestuurd. Wij merken dat er veel vragen zijn waarom nu precies voor deze locaties is gekozen. Wij gaan deze vraag stellen aan het ministerie en zullen het antwoord hier daarna ook delen.
Betekent het dat er chirurgen, cardiologen en verpleegkundigen moeten verhuizen of op zoek moeten naar een andere baan?
Dat is nog niet duidelijk. Nu het besluit voor de toekomst van zorg genomen is, gaat de overgang plaatsvinden naar een nieuwe situatie. De minister gaat op zoek naar een onafhankelijke procesbegeleider die de transitie gaat begeleiden. De poliklinieken blijven bestaan. Tijdens de transitiefase zal duidelijk worden wat er precies gaat veranderen voor de zorgverleners en patiënten. De patiëntenorganisaties en gezondheidsfondsen blijven de vier visiestatements en adviezen voor een goed vervolg onder de aandacht brengen bij iedere stap van het proces.
Wordt de wachttijd van de operaties veel langer als er nog maar in twee hartcentra wordt geopereerd?
Dat is niet de bedoeling en voor de lange termijn ook niet de verwachting. De inspectie ziet toe op de kwaliteit van zorg in de huidige situatie, tijdens het proces en als wij in de nieuwe situatie zijn aangekomen. Daarnaast hebben de patiëntorganisaties een uitdrukkelijk beroep gedaan om capaciteit en beschikbaarheid alsmede geografische spreiding mee te nemen in het besluit. Er zal dus continue aandacht zijn om dit te voorkomen. De geselecteerde centra hebben hier een belangrijke verantwoordelijkheid in dit samen met alle zorgprofessionals te organiseren. We vragen daarom alle zorgverleners om mee te werken aan deze ingrijpende veranderingen en op de nieuwe operatielocaties te zorgen voor voldoende capaciteit.
Mijn reisafstand voor operaties en interventies wordt langer en ik maak me zorgen hoe mijn gezin/naasten hierbij te betrekken
Voor sommige patiënten zal de reisafstand voor een operatie of interventie groter worden en dat heeft wellicht impact op het gezin en naasten. Als patiëntenorganisaties en gezondheidsfondsen zullen we ons ervoor hart maken dat ouders, kind, volwassenen en hun naasten centraal staan.
Wat is de rol van de patiëntenorganisaties en gezondheidsfondsen?
De patiëntenorganisatie en gezondheidsfondsen hebben direct na het uitkomen van het rapport van de wetenschappelijke verenigingen aan de bel getrokken, omdat het patiënten perspectief in het rapport ontbrak. Er is veel tijd en energie van heel veel (vrijwillige) mensen gestoken om juist ook het patiëntperspectief inzichtelijk te maken. Dit perspectief is aangeleverd bij de minister en zal continue het uitgangspunt zijn van alle gesprekken. Het besluit over de toekomstige organisatie is nu door de minister genomen, omdat de centra er zelf niet uit kwamen. Dit is het startpunt voor een ingewikkelde operatie met als doel de kwaliteit van de zorg voor patiënten met een aangeboren hartafwijking te verbeteren. De patiëntenverenigingen en gezondheidsfondsen nemen dit besluit niet, maar willen wel betrokken worden bij het vervolgproces. Daarbij is het patiënten perspectief het uitgangspunt en zullen wij de vier visiestatements continue onder de aandacht brengen.
Wat gaan de patiëntenorganisaties en gezondheidsfondsen doen om de patiënt op de hoogte te houden?
Begin 2022 zullen online sessies plaatsvinden, waar ouders en patiënten voor worden uitgenodigd. De patiëntenorganisaties en gezondheidsfondsen zullen vragen zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. De data worden gecommuniceerd op de verschillende websites en social media.
Wat gaan de patiëntenverenigingen en gezondheidsfondsen nu doen, gezien alle onrust?
Het is ongelooflijk heftig wat er nu gebeurt. Zowel voor ouders en patiënten die bang zijn wat dit voor hen betekent als voor professionals die twijfelen aan hun baan. Wij krijgen ontzettend veel verontruste berichten en roepen ook op die te blijven sturen. Wij nemen deze reacties mee. In een brief aan het ministerie van VWS hebben we tweetal vragen gesteld en zullen we het antwoord met jullie delen.
- Wat is de achtergrond achter de keuze om tot deze twee centra te komen?
- Welke vervolgstappen de minister nu voor zich ziet en hoe er gewaarborgd wordt dat de zorgen van artsen en patiënten onderzocht worden voordat de chirurgie van locatie verandert?
Waarom zijn de patiëntenverenigingen en gezondheidsfondsen voor concentratie?
De professionals zijn het erover eens, concentreren is belangrijk om de kwaliteit van zorg te borgen en door te ontwikkelen. Dit wordt ook omschreven in het rapport van de wetenschappelijke verenigingen. Het rapport is ook terug te lezen op onze website. Dit is juist omdat wij willen dat alle patiënten toegang hebben tot de beste operaties en interventies. De keuze voor de locatie is niet aan de patiëntenverenigingen of gezondheidsfondsen. Dit is aan de politiek nu is gebleken dat de ziekenhuizen hier zelf niet uit konden komen. Wij blijven ons inzetten om in alle vervolgstappen de visiestatements uit het patiëntenperspectief leidend te laten zijn in de inrichting van de zorg en het onderzoek.
Waarom mengen jullie je niet veel meer in de media?
Wat wij op dit moment zien, doet ons enorm veel en maakt enorm veel los. Als patiëntenverenigingen en gezondheidsfondsen staan wij voor de kwaliteit van de zorg, voor nu en in de toekomst. Het vraagstuk over concentratie speelt al ontzettend lang en iedereen in het veld wist dat er een keuze aan zat te komen. Het moeilijke is, dat met die keuze ook een keuze over een locatie moet worden gemaakt. Dat is nu door de minister gedaan, omdat dat een hele moeilijke keuze is die alleen de politiek kon nemen gezien alle belangen die spelen. Wij vinden het nu vooral belangrijk om alle signalen goed op te pakken. Begin januari hebben we een brief aan VWS gestuurd.
Wat gebeurt er allemaal in de week van 10 januari?
In de week van 10 januari is minister Kuipers aangetreden. Hij heeft op 11 januari een brief naar de kamer gestuurd, waarin hij aangeeft aan de keuze van Hugo de Jonge vast te houden. De brief is hier terug te lezen: klik hier. Daarnaast vindt op 12 januari om 10.15 uur de procedurevergadering van de commissie voor VWS plaats. Deze kun je ook volgen via bijvoorbeeld de app van de Tweede Kamer. Deze app het de Debat Direct app. Wij wachten op een antwoord vanuit VWS naar aanleiding van onze brief die verstuurd is op 4 januari jl.
